Martwota (flaszeria) choroba przewodu pokarmowego, najmniej zbadana pod względem etiologii, zaliczana powszechnie do bakterioz, gdyż stwierdzano w przewodzie pokarmowym chorych gąsienic różną florę bakteryjną, a najcześciej Bacillus bombycis.
W 1934 r. Ishimori (23) badając gąsienice chore na flaszerię stwierdził w cytoplazmie komórek przewodu pokarmowego wirusowe poliedry i wydzielił z flaszerii poliedrozę cytoolazmatyczną a w latach pięćdziesiątych liczne badania wielu uczonych potwierdziły specyficzność tej choroby nie tylko u jedwabnika morwowego, lecz również u wielu innych owadów. u których podejrzewano flaszerię (4).
Ostatnio Japończycy (1, 2) stwierdzili, że przyczyną flaszerii jest bezinkluzywny wirus z rodzaju Moratowirus a działalność bakterii gnilnych jest zjawiskiem wtórnym lub współdziałającym w uśmiercaniu gąsienic. Tego rodzaju poglądy głosił wcześniej Paillot (33) wprowadzając nawet nazwę wirusa „Borrelina flascherie”. Vago (51) wyróżnił wiele postaci flaszerii, które uważa za oddzielne choroby. Podobnego zdania jest Masera (30).
W tym stanie rzeczy najrozsądniejsze byłoby zlikwidowanie nazwy „flaszeria” i wprowadzenie na jej miejsce nazw poszczególnych chorób, które dotychczas kryją się pod tą wieloznaczną nazwą (49).
Podobnie przedstawia się sprawa suchot (gattine), które ogólnie uważa się, że są wywoływane przez fakultatywne bakterie Streptococcus bombycis. Przebieg tej choroby jest chroniczny i pojawia się ona zazwyczaj w hodowlach zaniedbanych. Poprawienie warunków chowu zwykle likwiduje chorobę (11, 22, 32, 33, 49).
Gnilec (septicaemia) jest zakażeniem krwi przez bakterie toksyczne, które stale rozmnażają się we krwi bez atakowania innych tkanek. Dlatego najwłaściwszą nazwą dla tej choroby byłaby posocznica. Śmierć gąsienic następuje na skutek zatrucia organizmu toksynami. Chorobę tę wywołują bakterie, które przedostaną się bezpośrednio do hemolimfy (Pseudomonas fluorescens, Proteus mlgaris) lub pośrednio przez jelito środkowe (Bacillus thuringiensis var. Sotto oraz Bacillus cereus i Serratia marcescens). Oba ostatnie gatunki są fakultatywne, gdyż spotykano je również w jelicie zdrowych gąsienic (22, 49).
Muskardyna jest grzybicą wywoływaną głównie przez Beauveria bassiana. Pojawia się w hodowlach wilgotnych i ciepłych. W naszym klimacie nie wywołuje większych szkód (3, 22, 31, 32, 49).
P e b r y n a jest chorobą inwazyjną wywoływaną przez zarodnikowca Nosema bomb. N., dawniej b. niebezpieczna a obecnie spotyka się ją stosunkowo rzadko. Skuteczną walką z tą chorobą jest opracowany przez Pasteura system celkowej produkcji greny (22, 31, 39, 40, 49).
Omówienie wyników badań
W tab. 1 zostały zestawione dane dotyczące ilości hodowli w Polsce za lata 1956—1960, wg województw.
Za ten sam okres i w ten sam sposób zostały zebrane dane dotyczące ilości i procentu hodowli, w których zarejestrowano szkody z powodu chorób (hodowle z chorobami). Nadto uwidoczniono w niej przeciętną wydajność kokonów w garncach) z grama greny w każdym roku i województwie. Garniec jest to 4-litrowa miara kokonów o standaryzowanych wymiarach (wysokość — 16,9 cm i średnica wewnętrzna — 17,4 cm), przy czym w zależności od rasy i wielkości kokonów stosuje się w czasie zakupu czuby wysokości 2, 4 i 6 cm. Czub 2 cm stosuje się dla ras o małych kokonach, czub 6 cm dla ras o dużych kokonach. Najczęściej stosuje się czub 4 cm dla ras o średniej wielkości kokonów.
Ta sama tabela zawiera również takie same dane dla każdego województwa oddzielnie oraz całego obszaru Polski za okres 5-letni.
