Uprawa róż na owoc . Różą jako krzewem owocowym zainteresowano się żywiej dopiero w ostatnim półwieczu, z chwilą odkrycia witamin. Przekonano się bowiem, że owocnie róż są niezwykle bogatym źródłem tych substancji, głównie zaś witaminy C. Liczne i szeroko zakrojone badania naukowe nad zawartością witamin w owocniach róż przypadają na okres tuż przed ostatnią wojną; w tym czasie przystąpiono również do sadzenia większych ilości krzewów różnych gatunków róż w celu pozyskiwania z tych plantacji owocni.
U nas poważniejsze badania z tego zakresu przeprowadzono w latach 1925—1954. Badaniami objęto zarówno cechy fizyczne owocni, jak i cechy chemiczne, przy czym szczególną uwagę zwrócono na zawartość witaminy C w świeżych owocach. Przede wszystkim zbadano te gatunki, które polecane są u nas do zadrzewień, a więc róża dzika (R. canina), róża rdzawa (R. rubiginosa), róża pomarszczona (R. rugosa) i róża girlandowa (R. cinnamomea). Jeżeli chodzi o zawartość witaminy C, można gatunki te uszeregować akurat odwrotnie: róża girlandowa (około 900 mg na 100 g miąższu owocowego), róża pomarszczona (około 800 mg), róża rdzawa (około 650 mg) i róża dzika (około 500 mg).
Dalsze prace naukowo-badawcze objęły selekcję w ramach różnych gatunków w celu wybrania egzemplarzy o największym nasileniu cech użytkowych oraz prace hodowlane w kierunku uzyskiwania nowych, lepszych odmian. Prace te przyniosły wysoce obiecujące rezultaty. W drodze selekcji uzyskano wartościowe klony z gatunków R. canina (około 1700 mg witaminy C w 100 g miąższu owocowego), R. cinnamomea (około 2500 mg) oraz R. pendulina var oxyodon Rehd. = R. haematodes Boiss (około 3200 mg). Wyhodowano poza tym mieszańce róży pomarszczonej z różą Beggera (R. beggeriana) — H 10/1 (około 2800 mg) i H 84/1 (około 2600 mg).
Ciekawie wyglądają wyniki badań nad zawartością witaminy C w różnych gatunkach i odmianach róż uprawianych na owoce w porównaniu do zawartości tej witaminy w innych owocach. Zamieszczone poniżej wartości odnoszą się do zawartości witaminy C w miligramach w 100 g miąższu owocowego:
Jabłka 15
Cytryny 40
Czarne porzeczki 157
Róża dzika 474
Róża pomarszczona 818
Róża girlandowa odm. Selecta 2583
Owocnie róży odznaczają się wysoką zawartością witaminy C, a także witamin PP, B, K oraz karotenu; znajdują szerokie zastosowanie nie tylko w przemyśle farmaceutycznym, ale również i spożywczym do wzbogacania w, witaminy wszelkich przetworów owocowo-warzywnych, które podczas przechowywania i przerobu tracą prawie zupełnie witaminę C.
W ten sposób zrodziło się zapotrzebowanie na owocnie róż, a to z kolei spowodowało konieczność urządzenia specjalnych plantacji. Początek tej akcji u nas przypada na 1952 r. Do tego czasu zbierano owocnie jedynie z krzewów dziko rosnących, uzyskując rocznie około 1500 t, przy czym ze względu na nierównomierność owocowania plony wahały się w granicach od 300 do 2000 t. W owym czasie nie znano jeszcze rezultatów prac hodowlanych, przeprowadzonych dopiero później, i dlatego plantacje te zakładano wyłącznie z róży pomarszczonej. Obecnie szacuje się te uprawy na około 600 ha, o wydajności rocznej około 1000 t owocni.
Przy urządzaniu plantacji na owoc przyjmuje się w odniesieniu do gleby nieco łagodniejsze kryteria niż przy innej uprawie; stosuje się również w stosunku do jednostki powierzchni skromniejsze nawożenie, z uwagi na dużą więźbę krzewów. Na 1 ha zalecane są dawki azotu i fosforu w ilości około 60 kg w czystym składniku, potasu zaś około 100 kg. Materiał z rozmnażania wegetatywnego (odrosty korzeniowe, sadzonki korzeniowe, odkłady, okulizacja) sadzi się w rzędy odległe co 2—2,5 m, w rzędach zaś co 1,5 do 2 m. Zbiory owocni zaczynają się od 3 roku po posadzeniu i wzrastają do 10 roku. Wynoszą one w 5 roku od 400 do 1200 kg z ha, w 10 roku zaś od 2800 do 3200 kg z ha.
